भारतातील केरळच्या पहिल्या ट्रान्सजेंडर (किन्नर) डॉक्टर प्रिया

 

केरळमधील त्रिशूर येथील रहिवासी असलेल्या डॉ. व्ही.एस. प्रिया ह्या भारतातील  पहिल्या ट्रान्सजेंडर (किन्नर) डॉक्टर आहेत.सध्या त्या  सीताराम आयुर्वेद रुग्णालयात कार्यरत आहेत. केरळमधील पहिल्या ट्रान्सजेंडर डॉक्टर म्हणून त्यांचा प्रवास त्यांच्याच शब्दात.

" इतर ट्रान्सजेंडर्सप्रमाणे, मलाही माझ्या पालकांनी माझे परिवर्तनाचे स्वप्न पूर्ण करण्यास मदत केली हे मी माझे भाग्य समजते. माझ्या पालकांनी मला मानसिक आणि आर्थिकदृष्ट्या पाठिंबा दिला आणि त्यासाठी मी नेहमीच त्यांची ऋणी राहीन," असे केरळच्या पहिल्या ट्रान्सजेंडर डॉक्टर डॉ. व्ही.एस. प्रिया म्हणतात .

जन्मतःच पुरुषत्वाची जबाबदारी असलेल्या या आयुर्वेदिक डॉक्टरला बालपणात तिची स्त्रीत्वाची ओळख पटली. त्यामुळे "चुकीच्या शरीरात" राहण्याची कल्पना तिला चिडवत असे. त्याच वेळी, तिला तिच्या पालकांना तिची खरी ओळख सांगण्यास भीती वाटत होती. 

      ती म्हणते, "ते हे कसे घेतील हे मला माहित नव्हते. त्यावेळी मी फक्त माझ्या समस्या माझ्या डायरीत लिहून ठेवू शकत होते जे त्यांना अखेर कळले."

इतरांना तिच्या स्त्रीत्वाची जाणीव करून देण्यासाठी झालेल्या संघर्षांची आठवण करून देताना, डॉ. प्रिया म्हणतात, "माझ्या पालकांनी मला सर्वात आधी रुग्णालयात नेले, मानसोपचारतज्ज्ञ मला मदत करू शकेल असे गृहीत धरले. सुदैवाने, डॉक्टरांनी असेही सांगितले की मला कोणताही मानसिक आजार नाही. पण, जेव्हा मी १५ वर्षांची होते तेव्हा मला समजले की मी माझी ओळख समाजासमोर उघड करू शकणार नाही कारण माझी थट्टा केली जाईल किंवा मला त्रास दिला जाईल."

माझी ओळख लपवत आहे

डॉ. प्रियाला शाळेत असताना तिच्या खऱ्या सवयी दाखवणे कठीण होते. जरी ती सांगते की ती अजूनही तिची खरी ओळख लपवून ठेवण्यात यशस्वी झाली. शालेय शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, ती मला सांगते की तिला फक्त एक स्त्री म्हणून राहण्यासाठी दुसऱ्या ठिकाणी जाण्याचा विचार आला होता. पण तिला तिच्या पालकांशी इतके प्रेम होते की ती तिच्या कुटुंबाला सोडून जाण्याची कल्पनाही करू शकत नव्हती.

"माझे आईवडील दोघेही परिचारिका असल्याने, त्यांना माझा भाऊ आणि मी दोघेही डॉक्टर व्हावे अशी इच्छा होती. माझ्या भावाने एमबीबीएस पूर्ण केले आहे आणि सध्या तो बेंगळुरूमधील एका रुग्णालयात काम करत आहे, तरी मला शिक्षक व्हायचे होते. तरीही, मी माझ्या पालकांच्या इच्छेसाठी वैद्यकीय क्षेत्रात हात आजमावण्याचा निर्णय घेतला," 

प्रवेश परीक्षा दिल्यानंतर, ती २०१३ मध्ये त्रिशूरमधील ओल्लूर येथील वैद्यरत्नम आयुर्वेद महाविद्यालयात दाखल झाली. “मी पुरुष म्हणून आयुर्वेद, औषध आणि शस्त्रक्रिया (BAMS) पदवी पूर्ण केली,” ती म्हणते, “लग्नाबाबतचे प्रश्न टाळण्यासाठी, मी नंतर मंगळुरूमध्ये मेडिसिन डॉक्टर (MD) पदवी घेतली. अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर, मला त्रिपुनिथुरा येथील सरकारी आयुर्वेद वैद्यकीय महाविद्यालय आणि कन्नूर येथील सरकारी आयुर्वेद महाविद्यालयात अतिथी व्याख्याता म्हणून काम करण्याची संधी मिळाली.”

डॉ. प्रिया म्हणतात की, या सर्व काळात, ती नसलेली व्यक्ती असणे कठीण होते. "या काळात, मी अधिक मर्दानी बनण्याचा खूप प्रयत्न केला. माझ्या चालण्याच्या शैलीपासून ते पुरुषांसारखे कपडे घालण्यापर्यंत, मी माझी स्त्रीत्व प्रकट न करण्याबद्दल खूप काळजी घेत असे," ती पुढे म्हणते.

तथापि, २०१८ मध्ये जेव्हा ती त्रिशूरच्या सीताराम आयुर्वेद रुग्णालयात डॉक्टर म्हणून रुजू झाली तेव्हा परिस्थिती बदलली. तिच्या व्यावसायिक कारकिर्दीत चांगली कामगिरी करण्यासोबतच, डॉ. प्रिया सांगते की तिच्या पालकांना तिचा अभिमान होता. "मी माझ्या आयुष्यावर आनंदी होते पण माझी ओळख अजूनही मला सतावत होती. तेव्हाच मला समजले की मला माझ्या पालकांना माझ्या ओळखीबद्दल माहिती देणे आणि शस्त्रक्रिया करण्याचा पर्याय निवडणे आवश्यक आहे," ती म्हणते.

'आई रुग्णालयात माझ्यासोबत उभी होती'

-डॉ. प्रिया

"मी लिंग बदल शस्त्रक्रिया, त्याचा खर्च आणि त्याचे परिणाम यावर संशोधन करायला सुरुवात केली. आत्मविश्वासाने, मी नंतर माझ्या पालकांना सत्य सांगितले. त्यांना धक्का बसण्यापेक्षा जास्त दुःख झाले आणि मी त्यांच्या भावना समजू शकते, परंतु जर मी सत्य उघड केले नाही तर मी स्वतःशी न्याय करत नसेन. शेवटी, माझ्या संशोधनानेच मला माझ्या पालकांना पटवून देण्यास मदत केली," ती म्हणते.

डॉ. प्रिया सांगतात की यावेळी, तिला दोष देण्याऐवजी, तिच्या पालकांनी तिच्या निर्णयाला पाठिंबा दिला. "माझ्या अनेक शस्त्रक्रियांदरम्यान माझी आई रुग्णालयात माझ्या पाठीशी उभी राहिली," ती म्हणते.

आज, सहा शस्त्रक्रिया केल्यानंतर, डॉ. प्रिया म्हणतात, "माझ्या आणखी दोन शस्त्रक्रिया करायच्या आहेत - व्हॉइस थेरपी आणि कॉस्मेटिक सर्जरी. गरजेनुसार शस्त्रक्रियांचा खर्च वेगवेगळा असतो. सामान्य प्रत्यारोपणाच्या शस्त्रक्रियेचा खर्च ३ लाख रुपयांपर्यंत येतो पण मला ती परिपूर्ण हवी होती. म्हणून, मी ८ लाख रुपयांची महागडी शस्त्रक्रिया निवडली. मी माझ्या बचतीतून ऑपरेशन्ससाठी पैसे घेतले पण त्यातील ९५ टक्के माझ्या पालकांनी दिले ."

'मला डॉ. व्ही.एस. प्रिया म्हणा'

-डॉ. प्रिया

स्वतःच्या खऱ्या स्वभावाप्रमाणे कामावर परतण्याबद्दल बोलताना, डॉक्टर म्हणतात की तिने रुग्णालयाच्या अधिकाऱ्यांना तिच्या ऑपरेशन्सबद्दल माहिती दिली. "माझ्या संक्रमणावर रुग्णालय व्यवस्थापन कसे प्रतिक्रिया देईल याचा विचार करून मी थोडी तणावग्रस्त होते. पण माझ्यासाठी गोष्टी सोप्या होत्या. रुग्णालयातील कर्मचाऱ्यांपासून ते एमडीपर्यंत - सर्वांनीच पाठिंबा दिला. जेव्हा मी त्यांना सांगितले की मी डॉ. व्ही.एस. प्रिया म्हणून परत येणार आहे, तेव्हा ते खूप आनंदी होते," .

तथापि, तिला फक्त अधिकाऱ्यांचीच काळजी नव्हती. ती म्हणते, "माझ्या नियमित रुग्णांबद्दल आणि माझ्या नवीन ओळखीबद्दल ते कसे प्रतिक्रिया देतील याबद्दल मलाही काळजी वाटत होती. म्हणून, मी त्यांना माहिती दिली आणि त्यांना या बदलासाठी तयार केले. त्यापैकी बहुतेकांना शस्त्रक्रियेबद्दल जाणून घेण्याची उत्सुकता होती आणि मी त्यांच्या सर्व शंका दूर केल्या कारण एक ट्रान्सवुमन डॉक्टर म्हणून त्यांच्याप्रती ही माझी सामाजिक जबाबदारी आहे."

ती येथे पुढे म्हणते की जरी आपला समाज बदलत आहे आणि लोक ट्रान्स लोकांना स्वीकारत आहेत, तरीही आपल्याला अजून बराच पल्ला गाठायचा आहे.

तिचे नाव बदलण्याबद्दल बोलताना, डॉक्टर, ज्यांना आधी डॉ. जीनू शशिधरन म्हणून ओळखले जात होते, ती म्हणते, "जीनू हे एक युनिसेक्स नाव आहे पण मला काहीतरी वेगळे हवे होते. सुरुवातीला मी स्वतःला 'जानकी' म्हणवण्याचा विचार केला, पण माझ्या चुलत बहिणीने 'प्रिया' हे नाव सुचवले - ज्याचा अर्थ सर्वांना आवडणारा आहे. मला वाटले की माझे नाव उच्चारण्यास सोपे आणि गोड असावे , म्हणूनच, येथून पुढे मी प्रिया असे नाव घेण्याचा निर्णय घेतला."

( शब्दांकन : योशिता राव )

    भारतातील पहिली किन्नर (ट्रांसजेटर) डॉक्टर बनण्याचा मान केरळच्या डॉ. प्रिया यांच्या नावावर जातो आणि हा खरोखर इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी लिहिण्यासारखा हा क्षण आहे. प्रिया यांनी सिद्ध करून दाखवले की किन्नर म्हणून जन्माला येणे हा निसर्गाचा निर्णय असतो, पण काबिल बनणे ही पूर्णपणे स्वतःच्या मेहनतीची कमाई असते.

लहानपणापासूनच समाजातील भेदभाव, टोमणे, तिरस्कार आणि असंख्य अडचणी यांचा सामना करत त्यांनी आपला प्रवास कधी थांबू दिला नाही. जगाने कितीही नकारात्मकता दाखवली तरी प्रिया यांनी त्याला उत्तर दिलं—नाव कमावून, मेहनतीनं आणि ज्ञानानं. आज त्या मेडिकल क्षेत्रात उभ्या असून त्यांनी मिळवलेला हा मुकाम लाखो लोकांसाठी खरी प्रेरणा ठरला आहे.

डॉ. प्रिया यांचा हा यशस्वी प्रवास केवळ त्यांचा व्यक्तिगत विजय नाही, तर समाजाला दिलेला मोठा संदेश आहे—ओळख जन्मावर नाही, तर कर्म, परिश्रम आणि हिम्मतीवर ठरते. समाज काहीही म्हणो, पण स्वतःवर विश्वास असेल तर अशक्य वाटणाऱ्या गोष्टीही शक्य होतात.

आज डॉ. प्रिया हे नाव त्या सर्वांसाठी आशेचा किरण आहे जे आपल्या परिस्थितीशी झगडत आहेत, ज्यांना वाटतं की समाज स्वीकारत नाही म्हणून त्यांचे स्वप्न अपूर्ण राहतील. प्रिया यांनी दाखवून दिले की स्वप्नांची उंची ठरवणारा एकच घटक असतो—स्वतःवरचा विश्वास आणि हार न मानण्याची जिद्द.

अशा असामान्य धैर्य आणि कर्तृत्व असलेल्या प्रिया यांना मनापासून सलाम!